สาวๆ คงได้ยินเรื่องของฮอร์โมนต่างๆ มามาก เรื่องของฮอร์โมนที่เคยได้ยินก็คือฮอร์โมนเพศต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นฮอรโมนเพศชายหรือหญิง ที่ทำให้คนสองเพศนี้มีลักษณะต่างกัน หรือที่คุ้นเคยมากก็คือผลของการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนที่ทำให้สภาพจิตใจต่างไป หรือที่สำคัญที่มักรู้กันก็คือเรื่องของผลต่อความงามเช่น การมีสิว การเป็นฝ้า เป็นต้น แต่ในความเป็นจริงแล้วในร่างกายของคนเราก็ยังมีฮอร์โมนอีกเป็นจำนวนมากที่อยู่ในร่างกายของเรา ฮอร์โมนหลายๆ อย่างก็มีประโยชน์อย่างน่าแปลกใจเช่น เมลาโทนิน (Melatonin) ที่เราจะพูดถึงกันในบทความนี้ค่ะเมลาโทนินคืออะไร
เมลาโทนิน (Melatonin) เป็นฮอร์โมนชนิดหนึ่ง ที่ถูกสร้างขึ้นมาจากต่อมไร้ท่อ มีอีกชื่อหนึ่งคือ N-acetyl-5-methoxytryptamine (ชื่อยาวประมาณว่าท่องเจ็ดทียังจำไม่ได้เลย) เป็นฮอร์โมนที่มีอยู่ในสิ่งมีชีวิตทุกอย่างไม่ว่าจะเป็นพืชหรือสัตว์ รวมทั้งในมนุษย์ด้วยโดยที่ระดับของฮอร์โมนนี้เปลี่ยนไปมาไม่คงที่ในระหว่างวันด้วย โดยในตอนกลางคืนจะมีระดับสูงที่สุด
เมลาโทนินมาจากไหน
อย่างที่กล่าวแล้วว่า สิ่งมีชีวิตทุกชนิดล้วนมีฮอร์โมนชนิดนี้ และถูกสร้างขึ้นมาด้วยกลไก จากอวัยวะต่างๆ กันไป แต่ในสัตว์ชั้นสูง (รวมทั้งมนุษย์ด้วย) จะการสร้างฮอร์โมนนี้ที่ต่อมไพเนียล (Pineal gland) ซึ่งเป็นต่อมขนาดเล็กมากอยู่บริเวณกลางสมองจากกรดอมิโนชื่อทริปโตฟาน (Tryptophan) และที่จอรับภาพของดวงตา (เรตินา, Retina) เมื่อไม่ได้รับแสง และอวัยวะทางเดินอาหาร (GI tract - Gastrointestinal tract) ด้วย และได้ชื่อว่าเป็น "ฮอร์โมนแห่งความืด" เพราะว่าจะถูกสร้างในเวลากลางคืนนั่นเอง และในชีวิตปัจจุบันนี้ที่คนเราถูกแวดล้อมไปด้วยแสงจ้าจากหลอดไฟต่างๆ การสร้างฮอรโมนเมลาโนนินก็มีแนวโน้มที่จะลดลงไปด้วย และหากอยู่ในแสงจ้ามากตลอดเวลา กระบวนการสร้างฮอร์โมนนี้ก็จะหยุดไปเลย นี่คือผลเสียอย่างหนึ่งของการอดนอนหรือการนอนผิดเวลาด้วยค่ะ
ประโยชน์ของเมลิโทนิน
ฮอร์โมนนี้มีประโยชน์กับเรามาก หากร่างกายได้รับฮอร์โมนนี้โดยการรับประทานหรือเมื่อร่างกายสร้างขึ้นมา จะทำให้เราง่วงนอนและต้องการนอนหลับมาก แพทย์บางคนจึงใช้เป็นยานอนหลับให้กับคนไข้ นอกจากนั้นยังเป็นสารต่อต้านอนุมูลอิสระที่ทรงพลัง เป็นสารต้านความชรา สร้างภูมิคุ้มกัน ต่อต้านอาการซึมเศร้า และอาจจะช่วยกระตุ้นความรู้สึกทางเพศด้วย
งานวิจัยบางชิ้นพบว่าเมลาโทนินช่วยในการควบคุมน้ำหนัก แม้ว่าผู้รับยาจะไม่ได้ลดอาหารลงก็ตาม นอกจากนี้ยังช่วยควบคุมระดับไขมันในเลือกโดยการลดระดับของไตรกรีเซอไรด์ (Triglycerides) ช่วยเพิ่มระดับคอเรสเตอรอลชนิดดี (HDL cholesterol) และลดคอเรสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL cholesterol) (อ่านเรื่องไขมันตัวร้ายและไขมันตัวดีในบทความเรื่อง ไขมัน ดีหรือไม่ดีกันแน่ ที่นี่)
นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยบางชิ้นได้ผลว่าการให้ฮอร์โมนเมลาโทนินกับสตรีที่มีปัญหาการมีบุตรยากอาจจะช่วยปรับปรุงคุณภาพของไข่ ทำให้มีโอกาสตั้งครรภ์สูงขึ้นได้ด้วย
อันตรายจากสารนี้
อย่างไรก็ตาม ด้วยความที่เป็นฮอร์โมนแห่งความมืด (หรือแห่งการนอนหลับ) จึงมีข้อควรระวังเมื่อแพทย์สั่งฮอร์โมนนี้ให้กับคนไข้ด้วยเช่น ต้องระวังการทำงานกับเครื่องจักรกลหรือการขับขี่ยานพาหนะ นอกจากนั้นอาจจะมีอาการข้างเคียงได้ด้วยเช่น
- อาจจะทำใหคนไข้สับสน ตัดสินใจช้า
- ไม่สบายในช่องท้อง
- ปวดศีรษะ
- ฝันร้าย
- ง่วงนอนระหว่างช่วงกลางวัน
- ละเมอ
นอกจากนี้เมลาโทนินอาจจะมีผลตีกันกับยาอื่นที่แพทย์สั่งอยู่เช่น ยาต้านเลือดแข็งตัว ยาคุมกำเนิด ยาโรคเบาหวาน และยาที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันได้ ดังนั้นการใช้งานจึงควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ด้วย
หลังจากอ่านบทความนี้ สาวๆ และท่านผู้อ่านคงได้ทราบว่า เจ้าฮอร์โมนนี้ที่เราได้ยินชื่อมาตลอดนั้นคืออะไร ถูกสร้างจากที่ใด และมีประโยชน์อย่างไรบ้าง เผื่อว่าคราวหน้าเราจะต้องใช้ประโยชน์จากมัน จะได้ใช้และระวังได้ถูกต้องนะคะ
