เราคงทราบกันอยู่แล้วว่าไขมันนั้นให้พลังงานกับร่างกายของเรา จึงนับว่าเป็นหนึ่งในหมู่ของสารอาหารที่คนเราจะต้องรับประทาน แต่การที่คนเราใช้ชีวิตในทุกวันนี้ผิดไปจากเดิม กับอาจจะรับประทานไขมันที่มากเกินไปก็สามารถเกิดปัญหากับร่างกายด้วย โดยเฉพาะช่วงหลังนี้เรามีความรู้มากขึ้นเกี่ยวกับไขมันชนิดต่างๆ เรื่องราวจึงซับซ้อนมากขึ้น
เพราะนอกจากไขมันแบบ LDL และ HDL (อ่านเรื่อง
ไขมันดีหรือไม่ดีกันแน่ เพิ่มเติม) แล้วเดี๋ยวนี้เราก็มีคำถามเกี่ยวกับ ไขมันทรานส์ (trans fat) อีกว่าคืออะไรและมีประโยชน์หรือโทษอย่างไร ในบทความนี้เราก็เลยจะนำเรื่องนี้มาเล่าให้เพื่อนๆ ได้อ่านทำความเข้าใจและนำไปใช้ระมัดระวังสุขภาพกันค่ะ
ไขมันทรานส์นั้นมีชื่อเรียกได้สองอย่างคือ trans fat และ trans-fatty acid ซึ่งโดยทั่วไปแล้วไขมันทรานส์จะมีอยู่สองประเภท คือประเภทที่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติ เช่น ในเครื่องในของสัตว์บางประเภทและอาหารที่มาจากสัตว์เหล่านี้ (ตัวอย่างเช่น นม และเนื้อสัตว์เหล่านี้) ซึ่งสามารถมีไขมันทรานส์ได้แต่ก็เป็นจำนวนไม่มากนัก อีกประเภทหนึ่งก็คือไขมันทรานส์เทียมที่คนเราสร้างขึ้นในกระบวนการผลิตอาหารซึ่งจะทำการเติมอะตอมของไฮโดรเจนเข้ากับน้ำมันพืชที่อยู่ในสถานะของเหลวเพื่อทำให้แข็งตัวมากขึ้น ซึ่งสิ่งสำคัญคือองค์การอาหารและยาของอเมริกาให้ความเห็นเบื้องต้นว่าไขมันพวกนี้อาจจะไม่ได้เป็นไขมันที่ปลอดภัยในการรับประทานอย่างสมบูรณ์อีกต่อไป
- ทำไมจึงมีการใช้ไขมันทรานส์ในอาหาร
เราอาจจะสงสัยว่าในเมื่อมันดูไม่ปลอดภัยแล้วทำไมจึงมีการใช้ไขมันประเภทนี้ในอาหาร เหตุผลอาจจะเป็นเพราะเมื่อก่อนนั้นไขมันเหล่านี้ยังไม่ได้ถูกหมายหัวไว้ว่าอาจจะมีอันตราย จึงมีการใช้กันโดยทั่วไปเนื่องจากคุณสมบัติพิเศษหลายอย่างเช่น ง่ายต่อการนำไปใช้งาน ผลิตได้ง่าย เก็บรักษาได้นาน ทำให้อาหารดูน่ารับประทานไม่เป็นมันเยิ้มและมีรสชาติดี ร้านอาหารจำพวกจานด่วนอาจจะใช้น้ำมันที่เป็นไขมันทรานส์ในการทอดอาหารเนื่องจากสามารถใช้ซ้ำได้หลายครั้งด้วย
- อาหารชนิดใดบ้างที่มีไขมันทรานส์
ถ้าจะว่ากันตามจริงแล้ว ไขมันทรานส์มีได้ทั้งในธรรมชาติ (เกิดขึ้นเอง มีอยู่เองตามธรรมชาติ เช่น นม เนื้อสัตว์ ไขมันเนย) และจากกระบวนการผลิตอาหาร (ตั้งใจทำขึ้น สามารถพบได้ใน โดนัท ขนมเค้ก พาย บิสกิต คุ้กกี้ ขนมปังกรอบ หรืออาหารที่ต้องใช้ไขมันเป็นส่วนประกอบและ/หรือต้องผ่านกระบวนการทอด) แต่ก็ยังไม่มีการศึกษาถึงความแตกต่างของผลเสียของไขมันทรานส์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติกับที่คนเราตั้งใจสร้างขึ้นมาว่าต่างกันมากหรือไม่อย่างไร ดังนั้นถ้าอยากทราบว่าในอาหารชนิดใดมีไขมันทรานส์หรือไม่ก็ต้องลองอ่านดูที่ฉลากว่ามี trans fat หรือ partially hydrogenated oils หรือไม่ โดยไขมันที่ปลอดภัยในการทำอาหารหรือเป็นส่วนประกอบของอาหารกว่าก็คือไขมันไม่อิ่มตัว (ทั้ง monounsaturated fats และ polyunsaturated fats)
- ไขมันทรานส์อันตรายต่อสุขภาพอย่างไร
ไขมันชนิดนี้จะทำให้ระดับของ LDL (ไขมันชนิดเลว) เพิ่มขึ้นและทำให้ HDL (ไขมันชนิดดี) ลดลง เรียกว่านอกจากจะส่งเสริมผู้ร้ายแล้วยังทำร้ายพระเอกด้วยไปพร้อมๆ กันก็ว่าได้ การรับประทานไขมันทรานส์มากๆ ติดต่อกันนานๆ จะเพิ่มโอกาสที่จะเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือดสมองอุดตัน นอกจากนั้นยังเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคเบาหวานชนิดที่สองอีกด้วย
- การหลีกเลี่ยงและแก้ไขการรับประทานไขมันทรานส์
ในเมื่อไขมันชนิดนี้อาจจะไม่ดีต่อร่างกายของเรา เราจึงควรป้องกันโดยการลดการรับประทานอาหารประเภทของที่ต้องผ่านกระบวนการทอดต่างๆ พยายามดูฉลากอาหารว่าไม่มีไขมันชนิดนี้อยู่ พยายามเลือกใช้น้ำมันประกอบอาหารเป็นน้ำมันที่ไม่มีไขมันทรานส์โดยธรรมชาติ เช่น น้ำมันดอกทานตะวัน น้ำมันมะกอก ได้มากที่สุด เลือกรับประทานเนื้อสัตว์ที่มีไขมันทรานส์ต่ำ เช่น ปลา ถั่ว หลีกเลี่ยงเนื้อ อาหารและเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูงและรับประทานผักผลไม้ร่วมกันไปด้วยค่ะ
